Herhangi bir nedenle yumurta kalitesi düşük olan,yumurta sayısı ileri derecede azalmış olan, kalıcı olarak yumurta üretiminin olmadığı menapoz durumu olan hastalar veya sahip olduğu genetik hastalık vb nedeniyle kendi yumurtasıyla gebe kalması uygun olmayan kadınlar partnerlerinde de doğumsal ya da sonradan oluşan nedenlerden kaynaklı sperm olmaması/işleme uygun olmaması durumunda embriyo donasyon tedavisi ile gebe kalabilir.
Embriyo Donasyonu Kimler İçin Uygundur?
Embriyo donasyonu ya da bağışı hem yumurta hem de spermle ilgili tıbbi problemi olan çiftlerde tercih edilecek bir tedavi yöntemidir. Embriyo donasyonu uygulanan çiftlerde genellikle aşağıdaki nedenler sözkonusudur;
Kadına bağlı nedenler
*Yumurtalıkların ileri derecede zayıf olması (yumurta rezervinde düşüklük)
*Yumurta kalitesinin kötü olması ( yaş veya çeşitli genetik nedenlere bağlı olabilir)
*Erken yaşta menapoz olması ( 40 yaşından önce menapoz yani kalıcı olarak adetten kesilme durumunun olması)
*Yumurtalıkların doğumsal ya da genetik nedenlerle hiç çalışmamış olması ( yani ergenlik döneminden itibaren hiçbir şekilde adet görmemiş kadınlar)
*Sahip olduğu genetik poblemler nedeniyle kendi yumurtasıyla hiçbir şekilde sağlıklı embriyo ve gebelik elde edilememesi
*Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığında yumurta kaynaklı nedenlerin ön planda olması
*İleri yaşta gebelik arzulayan kadınlar ( özellikle 43 yaş üzeri kadınlarda kendi yumurtalarıyla gebe kalma olasılığı maalesef düşüktür. 45 yaş üzerindeki kadınlar için kendi yumurtasıyla gebelik şansı %5’in altındadır)
Erkeğe bağlı nedenler
*Vücutta sperm üretiminin olmaması
*Semende hiç sperm hücresi olmayan (Azoospermi) hastalarında ameliyatla da sperm bulunamaması(TESE gibi)
*Varolan spermin kalitesinde ileri derecede düşüklük olması ve sağlıklı gebelik elde edilememesi
*Sahip olduğu genetik poblemler nedeniyle kendi spermiyle hiçbir şekilde sağlıklı embriyo ve gebelik elde edilememesi
Donasyon İşlemi Nasıl Yapılır?
Embriyo donasyon kararı alınmadan önce çiftin tüp bebek ve donasyon konusunda tecrübeli bir doktor tarafından değerlendirilmesi ve gerekli tetkikler yapılması son derece önemlidir.
Embriyo donasyon kararı alınmış çiftlerde kadının işleme hazırlığı ön plandadır. Uygun donör eşleşmesinin yapılabilmesi için erkeğin kan grubu mutlaka bilinmelidir.İşlem öncesi kadından istenilecek testler rutin tüp bebek uygulamasındakine benzerdir (hormon testleri, ilaçlı rahim filmi,hepatit testleri, kan grubu gibi). Her hastanın mevcut tıbbi durumuna ve test sonuçlarına göre tedavi öncesi 2-3 aylık ön hazırlık süreci gerekebilir. Bu konuda doktorunuz size gerekli açıklamayı yapacaktır.
Tedavi Aşamaları Nelerdir ?
Tetkiklerin değerlendirilip uygun donör eşleştirmesi yapıldıktan sonra uygun olan tedavi zamanlaması belirlenir.
Embriyo bağışında sizin sadece rahim içi transfere hazırlanacaktır. Sizinle eş zamanlı olarak donörün yumurtaları iğnelerle geliştirilmeye başlanır. Tedavinizden önceki ayda doğum kontrol hapı ya da adetinizin belli dönemine (genellikle 19-21.günleri arasına )denk gelecek şekilde yumurtlamayı baskılayıcı özellikte iğne/burun spreyi vb uygulanabilir.
Rahim ici hazırlığa adetinizin 2-3. günleri arasında başlanır. Tedaviye başlamadan önce rahim ve yumurtalıklar için ultrason görüntülemesi ve bazı hormon değerleri (estradiol gibi) istenecektir.Rahim içini kalınlaştırmak ve transfere uygun hale getirmek için yaklaşık 2 hafta süre östrojen içeren ilaçlar kullanılır ( bunlar ağızdan alınan tablet olabileceği gibi cilde yapıştırılan bantlar da olabilir). Sizinle eşzamanlı olarak donörünüz de iğne tedavisine başlayacaktır. Bu iki haftalık süreçte doktorunuz gerekli görürse sizden ara kontrole gidip rahim içi kalınlığa bakılmasını isteyebilir. Yaklaşık 12-13 günlük hazırlık aşamasından sonra donörün yumurta toplama zamanı gelmiş olacaktır. Bu tarihler size önceden bildirileceğinden tedavi zamanında bir aksama olmaması sağlanır. Sperm donöründe istediğiniz özelliklere uygun olarak seçim yapabilirsiniz. Sperm numuneleri sperm bankasından temin edilir yani sperm örnekleri kliniğe bireysel başvuruda bulunan kişilerden alınmaz. Sperm donörleri sperm bankasına başvuruda bulunmuş, genetik test, bulaşıcı hastalıklar ve sarılık /HIV gibi testleri belli aralarla en az iki kez kontrol edilip değerlendirme sonucunda uygun bulunan kişilerdir. Yani embriyo donasyonunda yumurta taze sperm ise daha önceden dondurulmuş numuneden kullanılır. Yumurtaların döllendiği gün sizin de ultrason ile rahim içi kalınlık ölçümü ve kandan hormon testi bakılacaktır ( progesteron gibi). Donörden toplana yumurtaların olgun ve iyi kalitede olanlarına eşinizin spermi ile mikroenjeksiyon (dölleme işlemi )yapılıp oluşan embriyolar laboratuarda takibe alınır. Sizin tedavinize de yumurta toplama gününden itibaren progesteron ( fitil veya iğne şeklinde) başta olmak üzere çeşitli ilaçlar eklenecektir.
Embriyo transfer günü genellikle 5. gündür. Yani yumurta toplama işleminden 5 gün sonra embriyo anne adayının rahmine yerleştirilir. Transfer ağrılı bir işlem olmayıp vaginal muayene olamayacak derecede hassasiyeti olan hastalar dışında anestezi uygulanmasını gerektirmez. Transfer sonrası odanızda uzanarak dinlenmeniz sağlanır. Transfer sonrası dikkat edilecek hususlar ve ilaç kullanımı konusunda tekrar bilgilendirme yapıldıktan sonra taburcu olabilirsiniz.
Transferden ortalama 12 gün sonra yapılacak olan kan tetkiki ( beta HCG) ile netice belirlenmiş olur.
Donör Seçiminde/Eşleştirmelerde Nelere Dikkat Edilmelidir ?
Yumurta donasyonunda embriyonun genetik yapısının yarısı sperm yarısı yumurta kaynaklı olacaktır. Bu nedenle özellikle bebeğin dış görünüş özelliklerinin size benzemesi açısından donör seçimi önemlidir(göz rengi-cilt rengi-genel vücut özellikleri). Donör koordinatörü donör eşleşmesi yapmadan önce sizinle iletişime geçerek sizden fiziksel özelliklerinizi ve gerekirse resimlerinizi talep edecektir. Donörde bulunmasını arzu ettiğiniz özelliklerle ilgili donör koordinatörü sizinle diyalog halinde olacaktır. Donör seçimi yapılırken dikkat edilecek en önemli hususlardan birisi donörün kan grubunun çift olarak sizinle uyumlu olmasıdır. Böylelikle doğum sonrası dönemde karşılaşılabilecek olan karışıklıkların önüne geçilmiş olur.
Embriyo donasyonunda hem yumurta hücresi hem de sperm hücresi donör kaynaklıdır. Dolayısıyla yirmili yaşlardaki yumurta donörlerinden alınacak taze kaliteli yumurtaların yine gerekli genetik ve tarama testleri yapılmış iyi kalitedeki donör spermiyle döllenmesiyle elde edilen embriyoların anne rahmine tutunma olasılığı oldukça yüksek olup merkezimizde embriyo donasyon gebelik başarısı %70 ‘tır. Embriyo donasyon başarısını arttıracak en önemli faktör uygun donör seçimi ve anne adayının vücut ve rahminin gebeliğe uygun olarak hazırlanmasıdır.
